Trong Bộ luật Dân sự 2015 quy định, hợp khi một hoặc nhiều chủ thể ( bên có nghĩa vụ ) buộc phải thực hiện hoặc không được thực hiện một công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác ( bên có quyền ) được gọi là nghĩa vụ dân sự. Pháp luật Dân sự Việt Nam có quy định về một số loại nghĩa vụ dân sự. Hai trong số những nghĩa vụ dân sự được quy định, đó là nghĩa vụ dân sự hoàn lại và nghĩa vụ dân sự bổ sung. Vậy, hai nghĩa vụ dân sự đó được hiểu như thế nào, các tiêu chí để phân biệt giữa hai nghĩa vụ đó ra sao?
1. Đối với nghĩa vụ dân sự hoàn lại
Nghĩa vụ dân sự hoàn lại: là loại nghĩa vụ trong đó bên có quyền có quyền yêu cầu bên kia ( người có nghĩa vụ ) thanh toán lại khoản tiền hoặc lợi ích vật chất khác mà người có quyền đã thay người có nghĩa vụ thực hiện cho người khác hoặc một bên có nghĩa vụ phải hoàn trả cho bên có quyền khoản tiền hay một lợi ích vật chất mà họ đã nhận được từ người khác trên cơ sở quyền yêu cầu của bên có quyền.
Chủ thể : các bên tham gia vào quan hệ dân sự trong hợp đồng
a) Đặc điểm
+ Luôn phát sinh từ 1 quan hệ nghĩa vụ chính
+ Bên có quyền yêu cầu bên kia thanh toán cho mình 1 khoản tiền mà bên có quyền đã thực hiện cho bên thứ ba.
b) Các TH phát sinh
+ Theo quy định của PL
+ Phát sinh từ việc thực hiện nghĩa vụ dân sự liên đới.
Ví dụ nghĩa vụ dân sự hoàn lại. A,B,C là đồng phạm trong vụ án cố ý gây thương tích cho M. Người thân của M đã yêu cầu A,B,C thực hiện toàn bộ nghĩa vụ. Nhưng xét thấy A là người có điều kiện nhất trong số 3 người kia nên người thân của M yêu cầu A thực hiện toàn bộ nghĩa vụ bồi thường thiệt hại. A đồng ý thực hiện toàn bộ nghĩa vụ, sau đó A có quyền yêu cầu B,C thực hiện phần hoàn lại phần nghĩa vụ mà mình đã thực hiện thay cho B,C.
2. Đối với nghĩa vụ bổ sung
Nghĩa vụ bổ sung: là loại nghĩa vụ phát sinh trên cơ sở nghĩa vụ chính nhằm hoàn thiện cho nghĩa vụ chính trong trường hợp người có nghĩa vụ chính không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ chính đối với người có quyền.
Chủ thể: các bên tham gia vào quan hệ dân sự trong hợp đồng
a) Đặc điểm
+ Luôn phát sinh từ một quan hệ nghĩa vụ chính.
+ Bên có quyền yêu cầu bên kia thanh toán cho mình một khoản tiền mà bên có quyền đã thực hiện cho bên thứ ba.
b) Các TH phát sinh
+ Theo thỏa thuận
Thông qua hợp đồng dân sự có thể làm phát sinh nghĩa vụ bổ sung. Trong đó, ngoài nghĩa vụ chính được ghi nhận trong hợp đồng thì nội dung của hợp đồng có thể ghi nhận thêm nghĩa vụ bổ sung. Nghĩa vụ đó có thể được ghi nhận thông qua phụ lục hợp đồng. Bởi lẽ xuất phát từ khái niệm của nghĩa vụ dân sự bổ sung thì việc hình thành nên nghĩa vụ bổ sung được thiết lập song song cùng với nghĩa vụ chính. Điều này là kết quả của sự dự liệu trước trong trường hợp nghĩa vụ chính không được thực hiện.
+ Theo quy định của pháp luật.
Ví dụ nghĩa vụ dân sự bổ sung: A vay tiền của B. Giữa A và B có xác lập 1 hợp đồng thế chấp căn nhà của B để bảo đảm cho việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ.
Từ bài viết trên, bạn có thể phân biệt được hai loại nghĩa vụ dân sự dễ nhầm lần trong số các loại nghĩa vụ dân sự trong hệ thống pháp luật Việt Nam, được pháp luật dân sự điều chỉnh. Qua đó, chắc hẳn bạn đã hiểu rõ hơn về nội dung cũng như trường hợp nào sẽ áp dụng chính xác hai loại nghĩa vụ dân sự đó trong từng trường hợp cụ thể.