Thừa kế là cụm từ được mọi người nhắc đến khá phổ biến trong pháp luật cũng như đời sống. Cần nắm rõ những quy định về thừa kế để tránh những tranh chấp phát sinh không đáng có. Vậy thừa kế là gì? Diện thừa kế và hàng thừa kế là như nào? Những thắc mắc cơ bản sẽ được làm rõ trong bài viết này.
Cơ sở pháp lý
Thừa kế được quy định tại Điều 649, Bộ luật Dân sự.
Định nghĩa
- Thừa kế theo pháp luật là việc dịch chuyển tài sản của người chết cho những người còn sống theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
- Cá nhân có quyền sở hữu tài sản của mình, sau khi chết số tài sản được chia đều cho những người thừa kế. Người được thừa kế theo pháp luật là những người có 1 trong 3 quan hệ với người để lại di sản: đó là quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng.
- Những người được hưởng thừa kế theo pháp luật không phụ thuộc vào mức độ năng lực hành vi. Mọi người bình đẳng trong việc hưởng di sản thừa kế của người chết, thực hiện nghĩa vụ mà người chết chưa thực hiện trong phạm vi di sản nhận.
Những trường hợp thừa kế theo quy định của luật
(i) Không có di chúc;
(ii) Có di chúc nhưng không hợp pháp;
(iii) Người thừa kế chết trước hoặc cùng thời điểm người để lại di chúc;
(iv) Người thừa kế từ chối nhận di sản.
Các loại di sản thừa kế
– Tài sản riêng của người để lại di sản. Đó là tiền và tài sản có giá trị; các khoản thu nhập hợp pháp; nhà cửa đất đai của riêng người đó…
– Tài sản chung của người để lại di sản. Đó là những tài sản thuộc quyền sở hữu của người để lại di sản và (những) người khác. Và đó thường là nhà cửa, đất đai đứng tên chung…
Diện và hàng thừa kế theo pháp luật
- Diện thừa kế là phạm vi những người có quyền hưởng di sản theo quy định của pháp luật. Diện thừa kế xác định theo 3 mối quan hệ: quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng.
Quan hệ hôn nhân: xuất phát từ việc kết hôn (vợ-chồng)
Quan hệ huyết thống: quan hệ do sự kiện sinh ra cùng một gốc “ông tổ” (như cụ với ông bà, ông bà với cha mẹ, cha mẹ với con cái, giữa anh chị em cùng/khác cha/mẹ)
Quan hệ nuôi dưỡng là quan hệ dựa trên cơ sở nuôi con nuôi, được pháp luật giữa cha, mẹ nuôi và con nuôi.
- Diện thừa kế được chia làm 3 hàng thừa kế là hàng 1, 2, 3. Khi chia di sản cũng chia theo thứ tự ưu tiên hàng 1, 2, 3. Những người cùng hàng được hưởng bằng nhau, những người phía sau chỉ được hưởng nếu không còn ai ở hàng phía trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất hoặc từ chối nhận di sản.
Việc xác định hàng thừa kế theo quy định của pháp luật là cực kì cần thiết để tránh những tranh chấp có thể phát sinh cũng là căn cứ quan trọng để phân chia di sản trong thừa kế.