Bảo lưu quyền sở hữu là một biện pháp bảo đảm nghĩa vụ cho hợp đồng thường thấy trong giao dịch dân sự. Đây là biện pháp mới trong số chín biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trong BLDS 2015. Bảo lưu quyền sở hữu là một vấn đề pháp lý cần được tìm hiểu kỹ để phân biệt với các hình thức bảo đảm thực hiện hợp đồng dân sự khác.
Căn cứ pháp lý
– Điều 331 đến 334 BLDS 2015.
Bảo lưu quyền sở hữu tài sản là gì?
Bảo lưu quyền sở hữu là một biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, là việc bên bán tài sản bảo lưu quyền sở hữu của mình đối với tài sản cho đến khi nghĩa vụ thanh toán được thực hiện đầy đủ thì mới chuyển giao quyền sở hữu này cho bên mua tài sản. Thông thường các hợp đồng mua bán tài sản mà tùy theo thỏa thuận các bên, bên mua có thể trả chậm, trả dần cho đến khi thực hiện hết nghĩa vụ thanh toán tài sản. Để đảm bảo cho việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán khi mà tài sản đã được giao cho bên mua thì bên bán có quyền bảo lưu đối với tài sản cho đến khi bên mua hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.
Đặc điểm pháp lý của bảo lưu quyền sở hữu tài sản
– Đối tượng là quyền sở hữu tài sản của bên bán.
– Mục đích của biện pháp này là bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán của bên mua trong hợp đồng mua bán tài sản.
– Chủ thể: Các bên tham gia giao dịch gồm bên bán và bên mua trong hợp đồng chính
– Hình thức: Bảo lưu quyền sở hữu phải được lập thành văn bản. Có thể được lập thành văn bản riêng hoặc ghi nhận như một điều khoản của hợp đồng chính.
Hậu quả pháp lý của bảo lưu quyền sở hữu tài sản
Trong trường hợp nghĩa vụ thánh toán của bên mua hoàn thành, quyền tài sản sẽ được chuyển giao cho bên mua; ngược lại nếu nghĩa vụ của bên mua không hoàn thành, quyền tài sản vẫn sẽ thuộc bên bán. Cần lưu ý rằng bên mua có quyền sử dụng tài sản và hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản trong thời hạn bảo lưu có hiệu lực, đồng thời phải chịu rủi ro về tài sản trong thời hạn bảo lưu quyền sở hữu, trừ trường hợp hai bên có thoả thuận khác. Pháp luật quy định bên bán được bảo lưu quyền nghĩa là bên bán được quyền kiểm soát việc định đoạt tài sản của bên mua cho đến khi bên mua thực hiện nghĩa vụ thanh toán.
Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ bảo lưu quyền sở hữu
– Bên mua có quyền và nghĩa vụ sau: sử dụng tài sản và hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản trong thời hạn bảo lưu có hiệu lực; có nghĩa vụ phải chịu rủi ro về tài sản trong thời hạn bảo lưu, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
– Bên bán có quyền và nghĩa vụ: có quyền đòi lại tài sản trong trường hợp bên mua không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán cho bên bán theo thỏa thuận; có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại trong trường hợp bên mua làm mất, hư hỏng tài sản và có nghĩa vụ hoàn trả cho bên mua số tiền bên mua đã thanh toán sau khi trừ giá trị hao mòn tài sản do sử dụng.
Như vậy, bảo lưu quyền sở hữu tuy là biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ mới trong BLDS 2015 tuy nhiên trước đây đã từng được đề cấp dưới hình thức mua chậm, trả dần. Bài viết đã nêu rõ căn cứ pháp lý, định nghĩa, đặc điểm, hậu quả pháp lý của bảo lưu quyền.