Quyền thừa kế là quyền hợp pháp của mỗi người. Quá trình phân chia di sản thừa kế có yếu tố nước ngoài thừa kế đất đai đôi khi dẫn đến mâu thuẫn giữa những người có quyền và nghĩa vụ.
Thừa kế có yếu tố nước ngoài trong lĩnh vực đất đai
Việc phân chia tài sản là đất thừa kế có yếu tố nước ngoài ở đây là: Người để lại tài sản là đất và người thừa kế đất đó là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài hoặc tài sản là đất đang ở nước ngoài.
Thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài theo pháp luật
Tương tự, Luật Thừa kế đất đai theo luật quy định trong Bộ luật Dân sự, việc thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài cũng phải căn cứ vào ý chí của người để lại tài sản. Nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp thì tài sản là đất sẽ được chia theo quy định của pháp luật.
Thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài theo di chúc
Việc lập, thay đổi, huỷ bỏ di chúc phải tuân theo pháp luật của nước mà người lập di chúc có quốc tịch.
Hình thức của di chúc phải tuân theo pháp luật của nước nơi lập di chúc.
Để giải quyết các tranh chấp pháp lý về việc lập, thay đổi, huỷ bỏ di chúc, Việt Nam áp dụng pháp luật của nước mà người lập di chúc có quốc tịch. Pháp luật Việt Nam được áp dụng để giải quyết khi người lập, thay đổi, hủy bỏ di chúc là công dân Việt Nam thực hiện và không áp dụng pháp luật Việt Nam đối với công dân nước ngoài.
Vì vậy, để giải quyết các tranh chấp về thừa kế theo di chúc, Việt Nam áp dụng các nguyên tắc pháp luật của quốc gia nơi lập di chúc. Trường hợp công dân Việt Nam lập di chúc ở nước ngoài thì phải tuân theo quy định của pháp luật nước ngoài về hình thức di chúc; Trường hợp công dân nước ngoài lập di chúc tại Việt Nam thì phải tuân theo quy định của pháp luật Việt Nam về lập di chúc.
Thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài theo quy định của pháp luật
Thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài theo pháp luật là trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không được công nhận là hợp lệ. Trong Luật Thừa kế, người được hưởng di sản (hàng thừa kế), điều kiện và thứ tự thừa kế do pháp luật quy định chứ không phải theo ý muốn của người để lại quyền thừa kế. Nói cách khác, thừa kế đất đai theo pháp luật việc phân chia tài sản đất đai trên cơ sở can thiệp của nhà nước thông qua Luật thừa kế.
Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về các trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:
- a) Không có di chúc;
- b) Di chúc không hợp pháp;
- c) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người dự thi; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế;
- d) Những người đứng tên thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần sau đây của di sản:
- a) Phần di sản không được xác định trong di chúc;
- b) Phần di sản liên quan đến phần di chúc không có giá trị pháp lý;
- c) Phần di sản liên quan đến người thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc mà không còn vào thời điểm mở thừa kế.
Tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài trong lĩnh vực đất đai
Tranh chấp phân chia di sản thừa kế có yếu tố nước ngoài trong lĩnh vực đất đai thường liên quan đến các vấn đề như xác định người thừa kế, hàng thừa kế, đất được thừa kế, quyền và nghĩa vụ của người thừa kế và người quản lý tài sản thừa kế như sau:
Tranh chấp về hàng thừa kế theo quy định của pháp luật;
Tranh chấp về quyền thừa kế quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất;
Tranh chấp về nghĩa vụ tài sản trên đất do người lập di chúc để lại;
Tranh chấp về phân chia đất đai theo quy định của pháp luật;
Tranh chấp chuyển nhượng quyền sở hữu đất đai và tài sản gắn liền với đất.
Đối tượng của tranh chấp thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài
- a) Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân hoặc pháp nhân nước ngoài
- b) Các bên đều là công dân Việt Nam hoặc cơ quan pháp luật Việt Nam nhưng việc xác lập, thay đổi, thực hiện, chấm dứt quan hệ đó xảy ra ở nước ngoài;
- c) Các bên đều là công dân Việt Nam, pháp nhân Việt Nam mà chủ thể của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có yếu tố nước ngoài
Tranh chấp thừa kế đất đai có yếu tố nước ngoài là tranh chấp dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo Điều 26 Bộ luật tố tụng dân sự.
Cụ thể, Điều 39 quy định những tranh chấp về thừa kế liên quan đến đương sự, tài sản ở nước ngoài, ủy thác tư pháp cho cơ quan lãnh sự Việt Nam ở nước ngoài, Tòa án nước ngoài thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.