Tranh chấp lao động là tranh chấp phát sinh từ mâu thuẫn bất đồng giữa người sử dụng lao động và người lao động về quyền, lợi ích trong quan hệ lao động. Tranh chấp lao động có hai loại chính là tranh chấp lao động cá nhân và tranh chấp lao động tập thể. Bài viết sẽ nếu một số vấn đề về tranh chấp lao động tập thể.
Tranh chấp lao động tập thể là gì?
Tranh chấp lao động tập thể là tranh chấp phát sinh giữa một bên là một hoặc nhiều người sử dụng lao động hoặc tổ chức đại điện người sử dụng lao động với một bên là tập thể lao động / tổ chức đại diện tập thể lao động về các quyền, lợi ích của các bên trong quan hệ lao động tập thể.
Các loại tranh chấp lao động tập thể
Về quyền
Là tranh chấp phát sinh từ việc giải thích và thực hiện khác nhau quy định của pháp luật về lao động, thỏa ước lao động, nội quy lao động, quy chế và thỏa thuận hợp pháp khác giữa tập thể lao động với người sử dụng lao động. Thực chất, tranh chấp này về việc đòi khôi phục bồi hoàn các thiệt hại do hành vi vi phạm pháp luật gây ra, thông thường từ phía người sử dụng lao động. Đặc điểm của tranh chấp này là việc giải quyết chủ yếu dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật. Tranh chấp về quyền thường trong tình trạng gay gắt nên việc giải quyết tranh chấp về quyền phải bảo đảm nhanh chóng, kịp thời để khôi phục quyền lợi của bên bị vi phạm, hạn chế xung đột, phát sinh những hậu quả kinh tế – xã hội.
Về Lợi ích
Là tranh chấp phát sinh từ việc tập thể yêu cầu xác lập các điều kiện lao động mới so với quy định của pháp luật lao động, thỏa ước lao động; nội quy lao động hoặc các quy chế, thỏa thuận hợp pháp khác trong quá trình thương lượng giữa tập thể lao động với người sử dụng lao động. Xem xét dưới góc độ kinh tế, tranh chấp về lợi ích là là mâu thuẫn các mặt của lợi ích kinh tế, lợi nhuận của người sử dụng lao động với thu nhập của người lao động. Các căn cứ xem xét yêu cầu của các bên tranh chấp về lợi ích khó định lượng chính xác, việc giải quyết tranh chấp về cơ bản chủ yếu là dựa trên sự đánh giá về tính hợp lý, chính xác của các bên. Và vì vậy, các phương thức thương lượng, hòa giải, đối thoại là công cụ không thể thiếu trong tranh chấp lao động về lợi ích.
Giải quyết tranh chấp lao động tập thể
Về quyền
Là tranh chấp giữa một hay nhiều tổ chức đại diện người lao động với người sử dụng lao động. Tranh chấp về quyền cũng trải qua hai bước giải quyết là hòa giải và lựa chọn trọng tài hoặc tòa án để giải quyết cuối cùng. Tuy nhiên do đặc thù liên quan đến lợi ích các bên nên pháp luật không quy định các trường hợp được bỏ qua bước hòa giải như đối với tranh chấp lao động cá nhân. Đặc biệt trong trường hợp phát hiện ra có vi phạm pháp luật, hòa giải viên sẽ chuyển vụ việc cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
Về lợi ích
Là tranh chấp giữa một hay nhiều tổ chức đại diện người lao động với người sử dụng lao động; hoặc một hay nhiều tổ chức của người sử dụng lao động, bao gồm: tranh chấp phát sinh trong quá trình thương lượng tập thể hoặc khi một bên từ chối thương lượng hoặc không tiến hành thương lượng trong thời hạn luật định. Tranh chấp về lợi ích có trình tự thủ tục giải quyết gồm 2 bước một là hoà giải tại hoà giải viên lao động và hai là giải quyết tại hội đồng trọng tài lao động về cơ bản tương tự như trong giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.
Như vậy, tranh chấp lao động tập thể là tranh chấp phát sinh giữa người sử dụng lao động và tập thể người lao động về quyền, lợi ích trong quan hệ lao động. Có hai loại tranh chấp là tranh chấp về quyền và tranh chấp về lợi ích.