Hiện nay, doanh nghiệp thường chú trọng trong việc thiết kế logo độc đáo và đẹp mắt. Logo được xem như là biểu tượng của doanh nghiệp, vừa mô tả sản phẩm/dịch vụ kinh doanh, vừa truyền tải thông điệp mà doanh nghiệp muốn gửi gắm với người tiêu dùng. Cũng chính vì vậy mà các doanh nghiệp càng cần chú trọng hơn đến việc bảo vệ logo trước vấn nạ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên nên đăng ký nhãn hiệu hay bản quyền cho logo. Dưới đây, A&S law sẽ đưa ra các phương pháp để bảo vệ logo – gương mặt đại diện của doanh nghiệp.
1. Các phương pháp bảo hộ
1.1 Đăng ký bản quyền cho logo
Khoản 1 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ quy định về các loại hình được bảo hộ quyền tác giả như sau:
“Điều 14. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả
- Tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ bao gồm:
- a) Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;
- b) Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác;
- c) Tác phẩm báo chí;
- d) Tác phẩm âm nhạc;
đ) Tác phẩm sân khấu;
- e) Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự (sau đây gọi chung là tác phẩm điện ảnh);
- g) Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng;
- h) Tác phẩm nhiếp ảnh;
- i) Tác phẩm kiến trúc;
- k) Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, công trình khoa học;
- l) Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian;
- m) Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu.”
=> Căn cứ vào quy định này, logo có thể được đăng ký bản quyền dưới hình thức tác phẩm mỹ thuật ứng dụng.
1.2. Đăng ký nhãn hiệu cho logo
Doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức có thể đăng ký nhãn hiệu cho logo theo quy định tại Điều 72 Luật SHTT như sau:
“Điều 72. Điều kiện chung đối với nhãn hiệu được bảo hộ
Nhãn hiệu được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều mầu sắc;
- Có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác.”
- So sánh hai phương pháp đăng ký nhãn hiệu và đăng ký bản quyền cho logo
| Tiêu chí | Nhãn hiệu | Bản quyền |
| Phạm vi bảo hộ | Hạn chế trong lĩnh vực sản phẩm/dịch vụ đăng ký và phạm vi lãnh thổ.
VD: Công ty X đăng ký Nhãn hiệu Tùng Phát đăng ký bảo hộ cho nhóm “phụ tùng ô tô, xe máy” tại Việt Nam, thì khi được cấp văn bằng bảo hộ, nhãn hiệu đó cũng chỉ được bảo hộ đối với nhóm “phụ tùng ô tô, xe máy” trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. |
Không hạn chế |
| Nội dung | Bảo hộ phần chữ, hình, phát âm, cấu trúc, ý nghĩa | Bảo hộ mặt thiết kế của logo |
| Thời hạn bảo hộ | 10 năm kể từ thời điểm đăng ký và được gia hạn mỗi 10 năm | Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng: 75 năm kể từ ngày tác phẩm được công bố |
| Quy trình đăng ký | – 18-24 tháng
– Đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ |
– 15-20 ngày làm việc
– Đăng ký tại Cục bản quyền |
| Căn cứ phát sinh quyền | Khi nhãn hiệu được cấp văn bằng bảo hộ | Ngay khi tác phẩm được định hình |
| Tính bảo hộ | – Chủ sở hữu được sở hữu độc quyền logo (nhãn hiệu) bao gồm phần chữ, phần hình và ý nghĩa của logo. Bất kỳ một cá nhân, tổ chức nào cũng không được sử dụng một logo (nhãn hiệu) tương tự về mặt phát âm, cấu trúc, ý nghĩa như logo đã được đăng ký đó trong lĩnh vự kinh doanh trùng hoặc tương tự. chủ sở hữu logo khai thác độc quyền giá trị thương mại của logo đó.
– Chủ sở hữu logo đã đăng ký nhãn hiệu sẽ được bảo hộ tuyệt đối và có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm đối với bất kỳ cá nhân, tổ chức nào sử dụng một logo (nhãn hiệu) trùng hoặc tương tự với logo của mình. |
– Logo chỉ được bảo hộ về mặt thiết kế, bố cục, đường nét, hình khối, màu sắc. Vì thế, nếu một cá nhân, tổ chức nào khác sử dụng phần chữ với của logo như một nhãn hiệu nhưng với thiết kế khác thì cũng rất khó khăn để chủ sở hữu logo có thể xử lý xâm phạm.
– Cục Bản quyền không có hệ thống tra cứu như Cục Sở hữu trí tuệ nên việc phát hiện hay chứng minh logo bị sao chép ý tưởng khá khó khăn. – Cơ chế bảo hộ bản quyền khá lỏng lẻo và thủ tục giải quyết tranh chấp bản quyền vô cùng phức tạp và kết quả còn phụ thuộc nhiều vào các yếu tố khách quan khác. |
Như vậy mỗi phương pháp đều có ưu điểm và nhược điểm riêng. Nếu đăng ký nhãn hiệu cho logo sẽ được hưởng cơ chế bảo hộ độc quyền tuyệt đối nhưng mất nhiều thời gian, thì đăng ký bản quyền cho logo tuy thời gian rất ngắn nhưng cơ chế bảo hộ lại lỏng lẻo.
Vì vậy, tùy vào chiến lược và tài chính của doanh nghiệp mà chọn đăng ký nhãn hiệu hay bản quyền cho logo của doanh nghiệp mình.