Công ty Guangzhou Buon Ma Thuot Coffee Co., Ltd(Trung Quốc) đã được cơ quan Sở hữu trí tuệ(SHTT) của nước này được cấp bảo hộ độc quyền đối với 02 nhãn hiệu cà phê Buôn Ma Thuột. Đó là nhãn hiệu 3 chữ Hán kèm dòng chữ BUON MA THUOT, số đưng ký 7611987 được cấp ngày 14.11.2010; nhãn hiệu logo kèm theo dòng chữ BUON MA THUOT COFFEE 1896”, số đăng ký 7970830, được cấp ngày 14.6.2011. Việc đánh mất tài sản trí tuệ ở nước ngoài sẽ gây nên những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với việc xuất khẩu cà phê Buôn Ma Thuột của Việt Nam
Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế thì việc mở rộng thị trường ra nước ngoài để tiêu thụ sản phẩm/ dịch vụ của mình là hướng đi sống còn của các doanh nghiệp. Trong quá trình này, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã thành công, bên cạnh đó cũng có nhiều doanh nghiệp thất bại, trong những thất bại này có việc doanh nghiệp đã tự đánh mất tài sản trí tuệ của mình tại thị trường nước ngoài.
Tài sản trí tuệ mà tác giả đề cập tới là nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý– hai trong nhiều đối tượng được bảo hộ quyền SHTT.
Không chỉ có cà phê Buôn Ma Thuột , một thương hiệu khác nổi tiếng về cà phê ở Việt nam là Đăk cũng bị công ty Itm ENtreprises ở Pháp đăng ký độc quyền nhãn hiệu tên của mình. Chứng nhận do cơ quan SHTT Pháp cấp từ ngày 25.9.1997, được đăng ký bảo hộ ở hơn 10 quốc gia khác.
Quay trở lại vấn đề thương hiệu (chỉ dẫn địa lý) “Buôn Ma Thuột” bị đánh căp và được đòi lại tại Trung Quốc là một bài học thực tiễn đắt giá, sinh động cho các cơ quan nhà nước, hiệp hội ngành nghề, doanh nghiệp, thương nhân Việt Nam.
+) Trong quá khứ, một số doanh nghiệp Việt nam đã bị mất tài sản trí tuệ của mình tại thị trường nước ngoài, thì đó cũng chỉ là tài sản trí tuệ riêng của doanh nghiệp.
+) Khác với những lần trước, lần này đối với chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột cho cà phê thì không phải là tài sản trí tuệ của riêng doanh nghiệp nào nữa mà đây là tài sản trí tuệ do Nhà nước là chủ sở hữu, nhưng trách nhiệm cụ thể thuộc về tổ chức đã được Nhà nước giao quyền quản lý chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột cho sản phẩm cà phê.
Sự kiện này ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của cà phê Buôn Ma Thuột trên thị trường thế giới.
Trong trường hợp chúng ta không dành lại được quyền sở hữu đối với nhãn hiệu “BUON MA THUOT” nói trên thì:
Thứ nhất, Chúng ta không thể xuất khẩu cà phê mang chỉ dẫn địa lý sang thị trường Trung Quốc
Thứ hai, nếu Công ty Guangzhou Buon Ma Thuot Coffee Co., Ltd(Trung Quốc) sử dụng quyền ưu tiên 06 tháng đối với nhãn hiệu theo quy định cảu Công ước Paris, mặt khác Công ty này cũng có thể sử dụng Thỏa ước Madrid về đăng ký nhãn hiệu hàng hóa quốc tế và nghị định thư liên quan đến thỏa ước Madrid đề phát triển hai nhãn hiệu trên ra thị trường nước ngoài.
Mặc dù đã thắng trong vụ kiện đòi lại chỉ dẫn địa lý”Buôn Ma Thuột” nhưng vụ việc này đã gióng lên một hồi chuông cảnh báo về vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của Việt Nam tại nước ngoài. Hậu quả mà chúng ta phải gánh chịu là một bài học lớn.
Bài học cho các doanh nghiệp Việt Nam
Các doanh nghiệp Việt Nam phải nắm được các nguyên tắc bảo hộ độc lập nhãn hiệu, theo quy định của Công ước Paris, có nghĩa là văn bằng bảo hộ do Cục SHTT Việt Nam cấp thì nó chỉ có hiệu lực bảo hộ trên toàn lãnh thổ Việt Nam, trong thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tự đánh mất quyền sở hữu đối với nhãn hiệu của mình khi không nắm được nguyên tắc này. Mỗi doanh nghiệp, khi được Cục SHTT Việt Nam cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu thì không nên cho rằng mình có quyền xuất khẩu sản phẩm/ dịch vụ mang nhãn hiệu được bảo hộ, cần lưu ý rằng phải đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại quốc gia mà mình dự định xuất khẩu sản phẩm / dịch vụ.
Khác với nhãn hiệu, thuộc quyền sở hữu của một tổ chức, cá nhân cụ thể và chủ sở hữu nhãn hiệu thường sẽ chủ động hơn trong việc đăng ký nhãn hiệu của mình. Còn đối với chỉ dẫn địa lý, việc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lú ở thị trường nước ngoài chưa nhận được sự quan tâm đúng mức. vì thường doanh nghiệp sản xuất sản phẩm chỉ dẫn địa lú không có thẩm quyền tự minh đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại thị trường nước ngoài.
Hơn nữa việc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại thị trường nước ngoài cũng có nhiều điểm khác biệt so với việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu. Nhãn hiệu của doanh nghiệp Việt Nam khi đăng ký bảo hộ tại thị trường nước ngoài có thể đăng ký bảo hộ theo hệ thống Madrid và nghị định thư Madrid hoặc theo thủ tục quốc gia. Đối với chỉ dẫn địa lý thì chỉ có thể đăng ký theo thủ tục của quốc gia nơi yêu cầu bảo hộ. mặt khác, pháp luật của cá nước quy định rất khác nhau về vấn đề bảo hộ chỉ dẫn địa lý và thông thường chỉ dẫn địa lý rất khó đạt được sự bảo hộ tại nước ngoài.
Vì vậy cách tốt nhất là các doanh nghiệp nên sử dụng dich vụ pháp lý, các công ty luật, các văn phòng luật sư sẽ tư vấn cho các doanh nghiệp đối với thị trường cụ thể thì nên bảo hộ chỉ dẫn địa lý dưới cách thức nào, những tài liệu nào cần thiết cho việc đăng ký. Ví dụ như trường hợp chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột, Buôn Ma Thuột được bảo hộ tại Việt Nam dưới hình thức chỉ dẫn địa lý nhưng khi đăng ký tại các nước, chỉ có một số nước ít chấp thuận bảo hộ dưới hình thức chỉ dẫn địa lý.